فوتبال : رایجترین ورزش پرو فوتبال(انگلیسی) است و پرو در جام جهانی این چنین ظاهر شده‌است: 1930، 1970 (یک چهارم نهایی)، 1978 (یک چهارم نهایی)، 1982 و دو جام یادبود کوپا آمریکا. بیشتر جمعیت پرو مسابقات جام جهانی را از طریق تلویزیون دنبال می‌کنند. اسطوره‌های فوتبال از پرو عبارتند از هوگو سوتیل، چزار کوتو، روبرتو چاله، خوزه چومپیتاز، پرسی روجاس، خوآن کارلوس اوبلیتاس و تئوفیلو کوبیلاس: که بهترین مهاجم در فینال جامهای جهانی با 10 گل زده‌است.
بازیکنان سرشناس فعلی آن عبارتند از دفاع میانی نولبرتو سولانو (در تیم نیوکاسل یونایتد)، و مهاجمانی همچون کلودیو پیزارو (اف سی. بایرن مونیخ)، خوزه پائولو گوئررو (اس وی. هامبورگ) و جفرسون فارفیان (پی‌اس‌وی آیندهوون). تیمهای دانشکده ورزش، آلیانزای لیما، اسپورتینگ کریستال، و سینسیانو بزرگترین تیم‌ها در پرو هستند. در سال 2003، سینسیانو با شکست دادن باشگاه آرژانتینی ریورپلاته، جام آمریکای جنوبی| کوپاسودآمریکا را برد، و سپس توانست در سوپرجام میامی، قدرت خانگی آمریکای جنوبی بوکاجونیورز از آرژانتین را نیز شکست دهد.
تکواندو: خوآن کارلوس گامارا، برنده مدال نقره سیزدهمین دوره مسابقات آمریکای جنوبی، آرکوئیپای، پرو1997. دارنده مدال برنز یازدهمین دوره قهرمانی تکواندو پان آمریکن، لیمای پرو1998. نفر نوزدهمین در رتبه بندی مردان جهان (سبک وزن و وزن سنگین)، 2001. دانده مدال طلای مسابقات آزاد آمریکا، ایالات متحده2002. عضو موزه مشاهیر فدراسیون جهانی تکواندو، سئول کره جنوبی.
والیبال : والیبال زنان از ورزش‌های رایج دیگر است (مدال نقره در بازیهای المپیک سئول 1988، مقام نائب قهرمانی جهان در 1982 و 12 بار قهرمانی آمریکای جنوبی).
موجسواری: فلیپه پومار، مقام دوم قهرمانی موجسواری جهان، پرو1965، سوفیا مولانوویچ، قهرمان جهانی موجسواری زنان جهان در سال2004و 2005.
قایقرانی: پرو تنها کشور منطقه‌است که 6 سال متوالی برنده جام جهانی در گروه «خورشید ماهی» شده‌است. علاوه براین، پرو جامهای قهرمانی آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و کارئیب را در همان دسته برده‌است. در گروه آپتیمیست (خوشبین)، در یک «مسابقه تیمی» سه بار در سالهای 1997، 1998 و 1999 قهرمان جهان شده‌است.
تیراندازی: تیراندازان پروئی 3 مدال از مجموع 4 مدال بازیهای المپیک| المپیک را احراز نمودند. ادوین واسکوئزتنها برنده پروئی مدال طلا در بازیهای المپیک 1948 بود، در حالی که فرانچسکو بوزا (1984 لوس آنجلس)، و خوآن جیها (1992بارسلونا) هردو برندگان مدال نقره بودند.
تنیس: لوئیز هورنا و جائیم یزاگا مشهورترین تنیس بازان پروئی هستند. عضو موزه مشاهیر تنیس و برنده جام دیویس و ویمبلدون، الساندرو اولمدو در پرو متولد شده ولی برای آمریکا بازی می‌کند.
[ ]
+ نوشته شده در ساعت 9:14 صبح توسط Mirzaali
زبانهای رسمی پرو زبان اسپانیایی و طبق قانون اساسی 1993 پرو، زبانهای سرخ‌پوستی همچون کوئچوا، آیمارا و دیگر موارد نظیر زبانهای بومی که در این ناحیه غالب است، می‌باشند. امروزه، ?3/80 جمعیت پرو به زبان اسپانیایی تکلم می‌کنند، و این زبانی است که از سوی دولت، رسانه‌ها، و نیز در آموزش و بارزگانی رسمی استفاده می‌شود. تلاشهای فزاینده و سازمان یافته‌ای برای تدریس کوئچوا در مدارس عمومی در نواحی که به این زبان (کوئچوایی) تکلم می‌شود، صورت گرفته‌است.
طبق منابع رسمی، کاربرد زبان اسپانیایی در حالی افزایش یافته که دانستن و استفاده از زبانهای بومی بطور چشمگیری طی چهار دهه اخیر (2000-1960) کاهش یافته‌است. در آغاز دهه 1960، حدود ?30 از کل جمعیت پرو به عنوان متکلمین به زبانهای بومی ثبت شده بودند، اما از دهه 1990، ارقام، افت چشمگیری را در کاربرد زبانهای کوئچوا، آیمارا و دیگر زبانهای بومی نشان می‌دهد در حالی که تنها ?28 آنها به عنوان صحبت کننده به زبان کوئچوا (?16 از آنها دوزبانه با زبان اسپانیایی گزارش شده‌اند) ثبت شده و متکلمین زبان اسپانیایی تا ?72 افزایش یافته‌اند.
برای سال2005، ارقام دولتی، جایگاه زبان اسپانیایی را برای تکلم به آن برابر با ?3/80 کل جمعیت ذکر کرده، اما در میان زبانهای سرخ‌پوستی نیز کاهش (کاربرد) به ثبت رسیده‌است. کوئچوا از میان زبانهای بومی، بیشترین گویشگران را دارد، و حتی امروزه توسط ?2/16 از کل جمعیت پرو استفاده می‌شود، یا به عبارتی یک سوم کل جمعیت بومی پرو. تعداد گویشگران زبان آیمارایی و دیگر زبانهای بومی در جایگاه ?3 و زبانهای خارجی ?2/0 قرار می‌گیرد.
افت شدید کاربرد و دانستن زبانهای بومی بطور گسترده‌ای به عوامل جمعیت‌شناسی اخیر نسبت داده می‌شود. شهرنشینی و سازگاری جمعیت سرخ‌پوست پرو با فرهنگ هیسپانیک-دورگه، و نیز عوامل جدید اجتماعی اقتصادی به همراه ساختار طبقاتی، به کاربرد زبان اسپانیایی این امتیاز را در گستره زبانهای سرخ‌پوستی داده که که نسبت به قرن گذشته کمتر توسط اکثریت جمعیت تکلم شود.
مانع اصلی برای استفاده هرچه بیشتر از زبان کوئچوا این واقعیت است که گویشهای چندگانه‌ای از این زبان وجود دارد. نوسانات در میان این گویشهای کوئچوایی که به -عنوان مثال- تفاوتهایی در بین زبانهای اسپانیایی، پرتغالی و ایتالیایی در ادا کردن تلفظ آنها به وجود می‌آورد.
کوئچوا در کنار آیمارا و دیگر زبانهای فرعی بومی، اصولاً و اساساً به عنوان یک زبان شفاهی باقی می‌ماند. بنابراین، نوعی فقدان رسانه‌های جدید برای کاربرد آن وجود دارد: مثلاً کتابها، روزنامه‌ها، نرم‌افزار، مجلات، ژورنالهای فنی و غیره. اما، سازمانهای غیر دولتی نیز به عنوان گروه‌های مسئول کشوری در پروژه‌هایی برای ویرایش و ترجمه آثار اصلی به زبان کوئچوایی شرکت می‌کنند؛ مثلاً، در اواخر سال2005 یک نسخه عالی از دون کیشوت به زبان کوئچوایی ارائه شد.
درصد گویشوران بومی به زبان کوئچوا که بیسواد بوده‌اند اخیراً کاهش یافته‌است، زیرا که ?87/86 از جمعیت پرو باسواد هستند. جالبتر آنکه، نرخ باسوادی سراسری کشور در بین جوانان بین 15تا24 سال ?8-96 است.
[ ]
+ نوشته شده در ساعت 9:13 صبح توسط Mirzaali
پرو یکی از سه کشور آمریکای لاتین دارنده? بزرگترین جمعیت سرخ‌پوست است؛ حدود ?45 از کل مردم پرو را سرخ‌پوستان تشکیل می‌دهند. بیشتر آنها در کوه‌های آند جنوبی وجود دارند، اما بخش عمده‌ای از آنها نیز در ساحل جنوبی و مرکزی هستند که به دلیل مهاجرتهای گسترده داخلی برای کار از نواحی دور آند به شهرهای ساحلی به ویژه لیما، طی چهار دهه گذشته به آنجا آمده‌اند. در حالی که کوه‌های آند «قلب» مردم بومی پرو است، منطقه آمازونیای این کشور تقریباً ?60 کل محدوده ملی پرو و بندرگاه‌ها و گروه عمده‌ای از دسته‌های بومی را که تنها از طریق تنازع بقا با هم رقابت می‌کنند، تشکیل می‌دهد. اما، این سرزمینهای پست گرمسیری بطور پراکنده و نایکنواختی با جمعیت اشغال شده‌است.
دو گروه اصلی بومی و نژادی عبارتند از کوئچواس (متعلق به زیرگروه‌های گوناگون فرهنگی)، به همراه آیمارایی‌ها، که بیشتر در محدوده جنوبی کوه‌های آند یافت می‌شوند. نسبت فراوانی از جمعیت بومی که در سرزمینهای مرتفع آند زندگی می‌کنند هنوز به زبان کوئچوا یا زبان آیمارائیتکلم می‌نمایند، و دارای سنتهای فرهنگی پرشوری هستند، که برخی از آنها بخشی از قلمرو اینکا بوده، به شکلی قابل بحث پیشرفته‌ترین تمدن کشاورزی دنیا. در واقع، ده‌ها فرهنگ بومی نیز در سراسر کشور فراتر از کوه‌های آند و در خور آمازون پراکنده شده‌اند.
ناحیه آمازونی پرو به سرعت شهرنشین می‌شود. مراکز مهم شهری شامل ایکوئیتوس، ناوتا، پرتو مالدونادو، پوکالپا و یوریماگوآس می‌باشند. این ناحیه موطن مردم بومی متعددی است، اما آنها نسبت فراوانی از کل جمعیت را تشکیل نمی‌دهند. نمونه‌هایی از مردم بومی مقیم در شرق پرو شامل شیپیبو، اورارینا، کوکاما، و آگوآرونا هستند که تعدادی از آنها نامبرده شدند.
در سطح ملی، دورگه‌ها دومین بخش بزرگ جمعیت را با حدود ?37 کل آن، تشکیل می‌دهند. این اصطلاح اصولاً بیانگر مردمی مرکب از نوادگان اروپایی و سرخ‌پوست است، و بیشتر دورگه‌های پروئی از این ترکیب می‌باشند، اما نسلهای دیگر (عمده تر ازهمه آفریقایی) نیز با درجات متغیر از بخشهای دیگر جمعیت دورگه‌ها در پرو وجود دارد. بیشتر دورگه‌ها ساکنان شهری می‌باشند و می‌توان آنها را در شهرهای بندری ساحل شمالی مشاهده نمود که نشانگر میراث توانمندتر اسپانیایی در ساحل مرکزی همچون منطقه لیما، ناحیه کاجاماکرا، و نیز منطقه آرکوئیپا است.
حدود ?15 جمعیت به عنوان سفیدپوستان طبقه بندی می‌شوند، و بیشتر آنها را کسانی که کریولوس خوانده می‌شوند، تشکیل می‌دهند؛ فرزندان نسبتاً درآمیخته‌نشده? استعمارگران اسپانیایی. فرزندان ایتالیایی‌ها و گروه کوچک دیگر آلمانی‌ها، یوگسلاوها و اروپاییان دیگر نیز بخش نسبتاً کوچکتری از کل جمعیت سفیدپوست را تشکیل می‌دهند. بیشتر کریول‌ها در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند، که معمولاً در شهرهای ساحلی شمالی تروجیلو، چیکلایو، پیورا، و البته لیما متمرکز شده‌اند. تنها شهر جنوبی با جمعیت عمده سفیدپوست آرکوئیپا است. تا بخش (شهر) کاجامارکا و سن مارتین شمالی شهرهایی با نفوذ قوی اسپانیایی‌ها وجود دارند.
?3باقی‌مانده جمعیت از اعقاب سیاه‌پوستان آفریقایی و نیز آسیایی‌تبارها هستند. پرویی‌های آفریقایی تبار، میراثی از تاریخ پرو به عنوان وارد کننده بردگان طی دوره استعماری به‌شمار می‌آیند. امروزه دورگه‌های آفریقایی-اروپایی و همچنین زامبوزها (دورگه‌های آفریقایی-سرخ‌پوست) بخش مهمی از جمعیت را تشکیل داده‌اند، به ویژه درمناطق پیورا، تومبس، لامبایکوئه، لیما و ایکا.
جمعیت آفریقایی- پروئی بیشتر در شهرهای کرانه‌ای جنوب لیماف همچون متمرکز شده‌اند که در ناحیه ایکا، در شهرهایی نظیر کانیه ته، چینچا، ایکا، نازکا و آکاری در مرز با ناحیه آرکوئیپا یافت می‌شوند. بخش بزرگ دیگر اما بسیار فقیر از حضور آفریقایی- پروئی در مناطق «یونگا» (غرب و درست در زیر رشته‌کوه آند در شمال پرو) قرار دارند جایی که تولید نیشکر، لیمو و انبه هنوز از اهمیت برخوردار است، و آن پیورا و لامبایکو می‌باشد. اجتماعات مهمی از آنها در سراسر ایالت موروپان، همچون در شهر چولوکاناس، و بخش یاپاترا از همان شهر، و حتی بخشهای کشاورزی کوچکتر نظیر پابوریا لاماتانزا و نیز حتی ناحیه کوهستانی نزدیک چانچاکو وجود دارد. بیشتر در جنوب، شهر استعماری زانیا یا بخشهای کشاورزی همچون کاپوته و تومان در لامپایکو نیز نواحی مهمی از حضور آفریقایی- پرویی‌ها هستند.
همچنین در پرو، حضور گسترده? آسیایی‌ها، عمدتاً ژاپنی و چینی، به چشم می‌خورد که شمارشان نسبت به کل جمعیت، بزرگترین مجموعه? این افراد در کشورهای آمریکای لاتین هستند.
پرو پس از برزیل دومین جمعیت بزرگ ازاعقاب ژاپنی‌ها را در آمریکای لاتین و بیشترین جمعیت اعقاب کانتونی‌ها (ازفلات چین) را در آن دارا می‌باشد. جوامع تاریخی که مردم نسل چینی در آن سکونت یافته‌اند در سراسر بخش فوقانی آمازون در پرو، و از جمله شهرهایی نظیر یوریماگوآس، نایوتا، ایکوئیتوس، و ساحل مرکزی شمال (لامبایکوئه و تروجیلو) یافت می‌شوند. در مقایسه با جامعه ژاپنی در پرو، چینی‌هاظاهراً از زمانی که وارد کار در شالیزارها در طی قیمومیت پرو (نایب السلطنه بودن) شده و با برده‌های آفریقایی در طول زمان لغو برده داری شده‌اند، بیشتر با خود ازدواجهای درون‌قومی داشته‌اند.
[ ]
+ نوشته شده در ساعت 9:12 صبح توسط Mirzaali
از سال 1990 به بعد، اقتصاد پرو متحمل اصلاحات چشمگیر بازار آزاد شده‌است، از قانونی کردن بخش غیر رسمی تا خصوصی سازی عمده در استخراج معادن، الکتریسیته/ نیرو، و صنایع مخابرات. به کمک سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری بین دولت سابق فوجی موری، صندوق بین‌المللی پول، و بانک جهانی، رشد اقتصادی در سالهای 97|1997؛ و – 1994 سرعت یافته و تورم پایین نگهداشته شد .
هنوز، برخی می‌گویند که اصلاحات پرو منجر به پیشرفت پایدار اقتصادی نشده‌است. برطبق گزارش مرکز تحقیق اقتصاد و برنامه، سازمان پژوهشی واقع در آمریکا، " درآمد به ازای هر فرد در پرو- اساسی‌ترین معیار اقتصادی استانداردهای زندگی- فعلاً در حدود میزان 25 سال پیش قرار دارد. این یک شکست چشمگیر بلندمدت اقتصادی است.
در سال 1998، تاثیر پدیده ال نینو بر کشاورزی، بحران اقتصادی در آسیا، بی‌ثباتی در بازارهای برزیل رشد را متوقف ساخت. سال 1999، با وجود پیامد ال نینو و بحران مالی آسیا که تاثیر منفی بر اقتصاد بازار گذاشت، سال بی برکتی برای پرو بود. لیما کوشید تا مذاکرات برای تسهیلات مالی گسترده با صندوق بین‌المللی پول در ژوئن 1999 تکمیل نماید، اما این کار نتیجتاً به ناچار به مذاکره دوباره پیرامون اهداف آن انجامید. فشار بر هزینه سازی در یک روند صعودی با انتخابات سال 2000 رشد کرد.
رشد تا سال 2005 از طریق ساخت و ساز، سرمایه‌گذاری، تقاضای داخلی و صادرات تحقق یافته‌است. اقتصاد پرو به یکی از آزادترین اقتصادهای بازار در آمریکای لاتین تبدیل شده‌است. صنایع نفت خام، گاز طبیعی و نیروی این کشور انتظار می‌رود در اثر گردش داخلی و خارجی بالای سرمایه در بخشهای جهانگردی، کشاورزی، معادن و ساختمان افزایش یابد.
در آوریل2006، پرو یک توافقنامه تجاری با آمریکا (تحت عنوان توافقنامه ارتقاء تجاری پرو) امضا نمود، در حالی که پرو اولین کشوردر جامعه کشورهای حوزه آند مجمع ملل آند| کامیونیداد آندینا دناسیونز، مجمع کشورهای آند| CAN بود که این قرارداد را امضاء می‌نمود. در آوریل2006، آمریکا و پرو توافقنامه تجاری امضاء می‌کنند: [3] درژوئن 2006، کنگره پرو از قبل این توافقنامه را تصویب نموده بود، و این پیمان تنها در انتظار تایید از سوی کنگره ایالات متحده| کنگره آمریکا بود. فعلاً پرو در حال مذاکره جهت انعقاد توافقنامه تجاری با شیلی، مکزیک، سنگاپور و هندوستان است.
پرو با جامعه کشورهای آند، توافقنامه‌های آزاد تجاری دارد، که در کلمبیا، اکوادور، بولیوی و ونزوئلا تدوین شده‌است. پرو همچنین توافقنامه‌های آزاد تجاری با بسیاری از کشورهای مرکوسور و نیز تایلند داشته، و طی اجلاس اخیر اپک، پرو اعلام نموده در نظر دارد توافقنامه‌های آزاد تجاری با چین، ژاپن و کره جنوبی منعقد سازد.
همچنین پرو خواستار امضای یک توفقنامه تجاری با اتحادیه اروپا است. این مذاکرات بیشتر بازارهایی را توسعه می‌دهد که در آنها محصولات پروئی معامله می‌شوند. پرو توانایی بالقوه‌ای برای صادرات فراورده‌های کشاورزی، منسوجات، پوشاک، کفش، مشتقات نفت، گاز طبیعی، مواد معدنی، و نیز ماهی و محصولات شیلات، جهانگردی، و کالاهای تولیدی دارد.
در سال 2005، صادرات پرو بالغ بر 1/17 میلیارد دلار (آمریکا) ارزش داشتند (افزایش ?6-34 در مقایسه با سال 2004) و انتظار می‌رود در سال جاری این رشد به ?35، و در پایان سال2006، به 5/23 میلیارد دلار برسد. بازارهای پرو با رشد ?67/6 در تمام بخشهای (انرژی، ساختمان، بازرگانی، شیلات، تولید، جهانگردی، و غیره) همراه بوده (یکی از سریعترین نرخهای رشد در اقتصادهای بازاری در آمریکای جنوبی) و برنامه ریزی شده که به رشد ?7 برای سال 2006 برسد.
برای پنج سال بعد (تا سال 2010) دولت پرو بیش از 10 میلیارد دلار در سرمایه‌گذاری خصوصی (هم داخلی و هم خارجی) در بخشهای معادن و انرژی و نیز سرمایه‌هایی بالغ بر 15 میلیارد دلار در بخشهای دیگر همچون صنعت، بازرگانی، جهانگردی، شیلات و کشاورزی ثبت کرده‌است که رشد اقتصادی سالانه را در سطوح ?5 یا بیشتر حفظ خواهد نمود.
فقر در پرو بالا است، و سطح آستانه فقر به ?48 برای کل جمعیت می‌رسد.
[ ]
+ نوشته شده در ساعت 9:7 صبح توسط Mirzaali
پرو با مساحتی بالغ بر1282220 کیلومتر مربع (پس از مغولستان) بیستمین کشور جهان از لحاظ وسعت می‌باشد.
قلمرو پرو با داشتن مساحتی بالغ بر 1?285?220 کیلومتر مربع، با کشورهای اکوادور و کلمبیا از شمال، برزیل و بولیوی از شرق، و بالاخره شیلی و بولوی از جنوب هم مرز است. از سمت غرب در کنار اقیانوس آرام واقع شده‌است. دارای جمعیتی بیش از 27 میلیون نفر بوده که به زبان اسپانیایی تکلم می‌کنند، و دیگر مردم دوزبانه به زبانهای کوئچوا یا زبان آیمارا| آیمارا و دیگر زبانهای بومی صحبت می‌کنند.
شرق پرو عمدتاً شامل جنگلهای مرطوب گرمسیری از جنگل بارانی آمازون، که بزرگترین در نوع خود است، تشکیل می‌شود. در جنوب شرق در امتداد مرزش با بولیوی، دریاچه تیتیکاکا؛ مرتفعترین دریاچه قابل کشتیرانی جهان قرار دارد. جلگه آلتیپلانو یک خور خشک شده‌است که در دامنه‌های کوه‌های آند در جنوب شرقی پرو واقع است. در امتداد مرز آن با شیلی، کویر آتاکاما، خشکترین مکان روی سیاره زمین است.
دریای پرو، وطن مقدار فراوان و متنوعی از حیات آبزیان (ماهی) می‌باشد. صحرای سچورا در ساحل شمال غربی پرو در امتداد نوار ساحلی اقیانوس آرام واقع شده‌است.
رودخانه‌های اصلی پرو شامل اوکایالی، رود مارانیون، رود آمازون، (که از جریان مشترک رودهای مارانیون و اوکایالی به وجود آمده)، پوتومایو، پاستازا، رود ناپو، جوروا، و پوروس می‌باشد.
[ ]
+ نوشته شده در ساعت 9:6 صبح توسط Mirzaali